Home / Lutherencyclopedie / Lutheruitgaven

Lutheruitgaven

De geschriften van Maarten Luther werden het meest gelezen in de zestiende eeuw in Duitsland en Europa. Geen auteur was zo wijd verbreid en werd zoveel gelezen als Maarten Luther. Tot aan zijn dood in 1546 verschenen ongeveer 680 geschriften en 4000 verzamelingen van schriften.

Al tijdens het leven van Luther ontstond de behoefte om zijn literaire nalatenschap te verzamelen. Vanaf 1539 verscheen een uitgave van verzamelde geschriften in Wittenberg. Met deze zogenaamde Wittenbergse uitgaven werd het fundament gelegd voor alle verdere uitgaven.

Na de dood van Luther werden de uitgaven van zijn werk in Wittenberg verder doorgevoerd. Ook in Jena ging men een concurrerende uitgave uitgeven. Tussen 1555 en 1558 verscheen het werk van Luther daar in Duitse en Latijnse banden. De werken van Luther moesten volgens de kerkordening van de Lutherse kerk in de kerkbibliotheek voorhanden zijn. Een nieuwe uitgave verscheen van 1661 tot aan 1664. Ook voor deze uitgave verscheen in 1702 een supplement.

Van 1729-1740 verscheen een geheel nieuwe uitgave in Leipzig. In deze 22 banden was het werk geordend op onderwerp en niet op een chronologische manier. Wezenlijke bestanddelen zijn exegetische en homiletische werken, daarbij komen leer en strijdschriften. Theologieprofessor Johann Georg Walch verzorgde tussen 1740 en 1753 in 24 banden het werk van Luther. Nieuw aan deze uitgaven was dat de tafelredenen werden opgenomen.

In de negentiende eeuw is vooral de Erlanger Ausgabe van belang geweest. In de Verenigde Staten verscheen een uitgave tussen 1880 en 1910 in St. Louis, Minnesota. Een zekere afsluiting krijgen de Lutheruitgaven door de Weimarer Ausgabe van de werken van Maarten Luther, waarvan de eerste band verscheen in 1883 ter gelegenheid van het 400ste geboortejaar van Maarten Luther.

De WA bevat: geschriften, tafelredenen, briefwisselingen, de Duitse Bijbel, de gezamenlijke literaire nalatenschap van Luther. Er zijn na deze complete uitgave van het werk van Luther maar weinig nieuwe Lutherdrukken verschenen. De WA behoort tot de grootste en belangrijkste uitgaven in Duitsland en het wordt verwacht dat de WA tot lange tijd het referentiepunt zal blijven voor het werk van Luther.

Naast de uitgaven die het verzamelde werk van Luther uitgeven, zijn er ook tal van uitgaven die een geschrift van Luther of een selectie van het werk van Luther uitgeven. Reeds aan het eind van de zestiende eeuw, in de zeventiende eeuw en in de achttiende eeuw verschenen er al florilegia, bloemlezingen die Luther als leraar, profeet en zielzorger ter sprake brengen.

Belangrijke uitgaven in de 20ste en 21ste eeuw zijn de Braunschweiger, de Münchener, de Calwer en Luther Deutsch. Een wetenschappelijke studie-uitgave werd uitgebracht door Otto Clemen. Luther is inmiddels overal ter wereld in een groot aantal talen vertaald en zijn werk wordt gelezen in Brazilië, Afrika, Korea en in China.

(Bron: V. Leppin & G. Schneider-Ludorff (red.), Das Luther-Lexikon (Regensburg: Bückle & Böhm 2014), 409-411)